"Mariachi is muziek die wordt doorgegeven van generatie op generatie."
Lees hier het interview van de Folk Sessions met de muzikant Indra van Hal.
Het internationale trio Sol y Luna brengt Mexicaanse mariachi ten gehore tijdens de tiende editie van de Folk Sessions. In deze reeks concerten in het Arnhems Boeken Café (ABC) Libertas kun je elke maand luisteren naar live muziek uit verschillende landen en culturen. Op 25 juli kun je genieten van Mexicaanse mariachi door de Nederlandse Indra van Hal (viool en zang), Mexicaanse Humberto Albores (basgitaar, zang en guitarrón) en Chileense Federico Olivares (vihuela).
Mariachi ontstond in de 19e eeuw als volksmuziek in Mexico en wordt door sommige Mexicanen liefkozend omschreven als “boerenfeestmuziek”. De naam ‘mariachi’ is waarschijnlijk afgeleid van een inmiddels uitgestorven Inheemse taal, zoals Coca of Nahuatl, en verwijst naar het soort houten vloer waarop deze muziek oorspronkelijk werd gespeeld.
De muziekstijl is ontstaan uit een combinatie van Spaanse theaterorkesten en Mexicaanse snaarinstrumenten, zoals de vihuela, een kleine, hooggestemde gitaar met een helder, scherp geluid, en de guitarrón, een grote akoestische basgitaar die zorgt voor de diepe ritmes. Mariachi muzikanten zijn gemakkelijk te herkennen aan hun karakteristieke kleding: het traje de charro, oftewel een cowboypak uit de Jalisco regio van Mexico.
Van oorsprong was mariachi vooral een mannenstijl, maar sinds de jaren ’40 betreden ook steeds meer vrouwen het podium. Mexico’s bekendste mariachiorkest is Vargas de Tecalitlán, dat al generaties lang bestaat. Dat is ook typerend voor mariachi: orkesten worden vaak van ouder op kind doorgegeven. Vargas de Tecalitlán kreeg landelijke bekendheid toen president Lázaro Cárdenas hen uitnodigde om te spelen bij zijn inhuldiging in Mexico-Stad. Sindsdien is mariachi niet meer weg te denken uit het Mexicaanse culturele landschap.
"Mariachi is een feestelijke mix van Spaanse, inheemse en Afrikaanse invloeden."
In 2011 werd mariachi officieel erkend als Immaterieel Cultureel Erfgoed van de Mensheid door UNESCO. Volgens UNESCO “brengt mariachi muziek waarden over van respect voor het natuurlijke erfgoed van de regio’s van Mexico en de lokale geschiedenis – zowel in het Spaans als in de verschillende inheemse talen van West-Mexico.”
Indra: “Mijn liefde voor mariachi begon toen ik in een Mexicaans restaurant een live-orkest hoorde spelen. Ik was meteen gegrepen door de vrolijke, meeslepende muziek en raakte aan de praat met de muzikanten. Ze nodigden me uit om eens mee te spelen, en zo rolde ik erin. Ik had al een klassieke vioolopleiding, maar mariachi is echt iets heel anders. We hebben destijds een paar keer mogen spelen voor Prins Bernhard en koningin Beatrix, die grote fans waren van mariachi muziek. Ook heb ik een tijd in Mexico gespeeld. De mensen daar waren ontzettend gastvrij. Ze vonden het geweldig dat een Nederlandse muzikant hun muziek speelde. Ik had daar zo voor altijd muziek kunnen blijven maken!”
Mariachi kent vele stijlen, elk met een eigen sfeer en karakter. Son huasteco is een expressieve vorm die voortkomt uit een mix van Spaanse en Inheemse tradities. Deze stijl staat bekend om zijn virtuoze vioolsolo’s en de ruimte voor improvisatie, waarbij muzikanten vaak ter plekke hun eigen teksten verzinnen. Son jalisciense vormt de basis van de moderne mariachi en is ritmisch en energiek, met invloeden uit de Spaanse-, pre-koloniale Mexicaanse- en Afrikaanse muziek. De stijl gaat vaak gepaard met een levendige dans, waarbij wapperende rokken en stevige voetstappen het ritme versterken. Bolero daarentegen is langzaam en romantisch van aard, ideaal voor intieme liefdesliedjes. En dan zijn er nog de corrido’s: verhalende ballades waarin thema’s als heldendom, verlangen, geloof, liefde, passie en de verbondenheid met het land centraal staan.
Indra: “Wat we het allerliefst willen met onze muziek, is mensen een goed gevoel geven. Mariachi is vaak vrolijk door de ritmes en melodieën, maar het kan ook iets melancholisch oproepen. Een herinnering, een gevoel van heimwee, soms zelfs een traan. Die herkenning is mooi, maar uiteindelijk willen we dat mensen blij de zaal verlaten. Voor mij is muziek maken gewoon doen wat ik het allerleukst vind. En wie weet… ooit een groot mariachi-orkest oprichten met zangers uit Mexico, in een mooi theater, dat zou een droom zijn!”
Tekst: Hanna Cremers
Foto's: Romé Schmidt